Z tekstu dowiesz się:
- czym są odleżyny i jak powstają,
- jak prezentuje się skala odleżyn,
- co składa się na profilaktykę przeciwodleżynową,
- jak leczyć odleżyny.
Odleżyny to bardzo poważny problem zdrowotny, społeczny i ekonomiczny. Szacuje się, że w Polsce boryka się z nimi od 17 do 28% osób objętych opieką domową. W USA co roku notuje się około 1 mln nowych przypadków odleżyn, a koszt ich leczenia w Wielkiej Brytanii oscyluje wokół 420 mln funtów rocznie.
Czym są odleżyny?
Odleżyny to przewlekłe rany i owrzodzenia skórne, które rozwijają się na skutek długotrwałego ucisku skóry u osób obłożnie chorych. Bezpośrednią przyczyną ich powstawania są zaburzenia krążenia, które wywołują niedokrwienną martwicę skóry – najczęściej występują one na pośladkach, piętach i łokciach oraz w okolicach kostek. Ryzyko ich powstania zwiększają problemy z ruchomością, a także niski poziom ciśnienia tętniczego krwi i niedożywienie.
Odleżyny – stopnie
Skala odleżyn to opracowana przez specjalistów klasyfikacja stopnia ich zaawansowania, która pomaga ocenić stan pacjenta i dobrać najlepsze metody leczenia:
- odleżyny I stopnia – przyjmują postać zaczerwienienia skóry blaknącego po naciśnięciu palcem,
- odleżyny II stopnia – zaczerwienienie skóry nie blednie przy ucisku, mogą towarzyszyć mu obrzęki, ból i pęcherze,
- odleżyny III stopnia – to rany obejmujące całą grubość skóry, z dnem wypełnionym ziarniną lub rozpadającymi się tkankami,
- odleżyny IV stopnia – obejmują również tkanki podskórne, dno rany jest pokryte czarną tkanką, pojawia się też martwica,
- odleżyny V stopnia – martwica obejmuje powięź i mięśnie, czasem także kości i stawy.
Co na odleżyny? Po pierwsze profilaktyka!
W przypadku długotrwale leżących osób starszych i niepełnosprawnych bardzo ważna jest profilaktyka przeciwodleżynowa. Osoba chora powinna jak najczęściej zmieniać pozycję, by redukować ucisk na te same partie ciała. Istotne jest też zapewnienie skórze stałego dopływu powietrza, m.in. poprzez stosowanie pościeli wykonanej z naturalnych tkanin. Ciało trzeba regularnie myć i nawilżać, np. oliwką. Nie mniej ważna jest dieta chorego, uwzględniająca m.in. zapotrzebowanie na białko. Z pewnością warto rozważyć również inwestycję w dobry materac przeciwodleżynowy – rozkłada on ucisk na całą powierzchnię ciała, chroniąc przed niedokrwieniem. Niektóre nowoczesne modele mają nawet funkcję masażu!
Odleżyny – jak leczyć mniej zaawansowane zmiany?
Leczenie odleżyn I lub II stopnia nie jest zbyt skomplikowane – lekarz zazwyczaj przepisuje maść na odleżyny z antybiotykiem. Należy ją zaaplikować na skórę zgodnie z zaleceniami, a następnie przykryć jałowym opatrunkiem z gazy i bandaża.
Odleżyny – leczenie zmian zaawansowanych
W przypadku zmian bardziej zaawansowanych, od III stopnia wzwyż, stosuje się specjalistyczne opatrunki na odleżyny. W zależności od indywidualnych wskazań może to być opatrunek hydrożelowy lub hydrokoloidowy, opatrunek ze srebrem, poliuretanowy lub alginianowy. Chronią one ranę, działają przeciwbólowo i stymulują produkcję zdrowych komórek.
W niektórych przypadkach nie pomoże jednak nawet najnowocześniejszy opatrunek ze srebrem czy opatrunek hydrożelowy. Jeśli odleżyny są bardzo rozległe, konieczne może być chirurgiczne czyszczenie rany, a nawet przeszczep skóry. Dlatego tak ważna jest profilaktyka przeciwodleżynowa – zdecydowanie lepiej jest zapobiegać, niż leczyć!
Źródła:
https://www.researchgate.net/profile/Dariusz_Bazalinski/publication/297727709_Prevention_and_treatment_of_decubitus_ulcers_in_the_practice_of_ne_urology_nurses_in_relation_to_the_recommendations_issued_by_the_Polish_Wound_Management_Association_Preliminary_report/links/5c4eb1ad92851c22a395de3c/Prevention-and-treatment-of-decubitus-ulcers-in-the-practice-of-ne-urology-nurses-in-relation-to-the-recommendations-issued-by-the-Polish-Wound-Management-Association-Preliminary-report.pdf
https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/171049,odlezyny
https://www.termedia.pl/Odlezyny-profilaktyka-i-leczenie,8,1214,1,0.html